Tuvalet Eğitimi
Tuvalet eğitimi, 24-36 ayları arasında çocuğun bezden ayrılıp artık ebeveynleri gibi klozete tuvaletini yaptığı bir dönemdir. Kimi çocuk bu sürece bu aylardan daha önce de hazır olabilir, kimisi sonra da hazır olup tamamlayabilmektedir. Bu noktada, çocuğu zorlamamak, hazır olmadığını düşünüyorsanız başlamamak gerekir. Bu sürece başlamadan önce sizin de bakım veren olarak hazır olmanız ve sakinliğinizi koruyarak süreci yürütmeniz çocuğunuzu da rahatlatacaktır. Aynı zamanda, zaman ayırmanız, istikrarlı olmanız süreci daha sağlıklı etkileyecektir. Çocuğun günlük rutininde aksama olabilecek durumlar söz konusu ise, örneğin; taşınma, okula başlama, yeni bir kardeşin doğumu, boşanma süreci, bu süreci biraz ertelemek ve gündeme almamak önemli olacaktır. Nasıl bu sürece hazır olup olmadığını anlayabiliriz derseniz birkaç noktayla devam edelim.
Öncelikle çocuğun kas gelişimi olarak hazır olması gerekmektedir. Basit yönergeleri yerine getirebiliyor ve birkaç kelimelik cümle kurabiliyorsa, kendi giysilerini giyip çıkarabiliyorsa ve günde 2/3 saat kutu kalabiliyorsa aynı zamanda altı ıslandığında bundan rahatsız olup belirtiyorsa, çocuğunuz tuvalet eğitimine hazır olabilir. Büyük tuvaletini yaparken mahremiyet arıyorsa, perde koltuk arkalarına geçiyorsa, sizin gözünüzün içine bakıyorsa onun da farkındalığı gelişmiştir. Çiş kaka kavramlarına hâkim olması da bu durum için önemlidir. Bu tip, dil becerileri, motor beceriler öz bakım becerilerini gözlemliyorsanız çocuğunuz hazır olabilir. Buradaki kritik durum çocuğun hızıyla gidilmeli, asla buna zorlanmamalıdır. Cezalandırmak, korkutmak, kıyaslama yapmak oldukça sekteye uğratacak ve çocuğu rahatsız edebilecek eylemlerdir. Bu gibi durumlarda, çocuk reddedebilir, ilerleme sarf ettiyseniz geri gidebilir. Bu dönemde, aynı sistemle ilerlemek gerekir. Evde nasıl bir düzen oturtmaya çalıştıysanız, misafirlikte, başka ortamlarda da o sistemi devam ettirmelisiniz. Ek olarak, çocuğa bağlı olarak değişebilecek bir dönem olmakla birlikte, kazalara da hazırlıklı olmak gerekir. Bu gibi durumları, çocuğa sitem etmeden, olabilir, deniyorsun, çabalıyorsun, hadi gel değiştirelim gibi yapıcı karşılamak çok önemlidir. Ebeveyn olarak da kolay bir süreç olmadığını hatırlatarak, elinizden geldiğince çocuğunuzun bu döneminde yanında olarak onu destekleyerek, çabasına vurgu yaparak geçirmesini sağlayabilirsiniz. Birlikte tuvalet ile ilgili kitaplar okuyabilir onu cesaretlendirebilirsiniz. (Kitap için birkaç örneği aşağıda bulabilirsiniz)
Peki bu süreç için neler yapılmalı? Öncelikle çocuğunuza model olmak çok çok normalleştirecektir. Mahremiyeti göz önünde bulunduracak şekilde tuvalete birlikte girebilirsiniz ve sizi gözlemlemesini sağlayabilirsiniz. Oradaki yapılan rutini seyrediyor (tuvaletini yapmak, sifonu çekmek, ellerini yıkamak gibi) olması, onun için iyi bir başlangıç noktası olacaktır. Gece rutini oluşturabilirsiniz. Yatmadan önce (1,5-2 saat) sıvı tüketimini sınırlamak ve yatmadan önce tuvalete girmesi önemlidir. Yattıktan sonra da belirli aralıklarla (ortalama 1.5-2 saatte bir) tuvalete kaldırmak ve çocuğun bunu yaparken uyanık olması gerekmektedir. Bu zamanda çocuğunuzun da rahat giyip çıkarabileceği kıyafetler tercih edilmelidir.
Eğer, başa çıkamayacağınız noktalar olursa bir uzmandan destek almanız ebeveyn olarak bu süreç de yalnız olmadığınızı bilmeniz adına yardımcı olacaktır. Unutmayın ki, her çocuk biricik ve hepsinin hazır olma zamanı farklıdır. Kimseye aldırmadan, çocuğunuza güvenin, başaracaktır.
Çocuk ve Ergen Psikoloğu-Aile Danışmanı-Oyun Terapisti
Özge Günalp
Kitap Önerileri;
- Teo’nun Kaka Kitabı / Yağmur Artukmaç ve Pınar Çakır Aksu
- Tavşancan ile FareSu Küçük Su Birikintisi / Axel Scheffler
- Yatağıma Yağmur Yağdı / Ayşen Oy